Debata to taka wymiana zdań, w której dyskutanci wypowiadają dłuższe monologi, gdyż mają już wyrobioną opinię na dany temat, a ich celem jest wyłącznie zaprezentowanie własnych racji
i ewentualne przekonanie do nich pozostałych uczestników dyskusji.
I. Części wystąpienia:
1. Wprowadzenie (cel → zapoznanie słuchaczy z tematem wystąpienia, zachęcenie do wysłuchania mowy, skoncentrowanie uwagi na mówcy i jego słowach, najlepiej przez odwołanie sie od razu na początku do głównej myśli wystąpienia i przedstawienie jego wstępnej oceny).
2. Rozwinięcie: opowiadanie, argumentowanie i zbijanie zarzutów.
3. Zakończenie – podsumowanie całości wystąpienia (dobrze jeśli nawiązuje do wstępu); za najlepsze uważa się takie, które wywiera silne wrażenie na odbiorach wywołując w nich wzruszenie, litość, oburzenie lub złość.
II. Mówca unika:
• wypowiadania się o czymś, na czym sie nie znamy (rola przygotowania!),
• popełniania błędów językowych,
• świadomego lub nieświadomego wprowadzania w błąd.
III. Mówca powinien:
• oprócz wiedzy specjalistycznej mieć wiedzę ogólną,
• mówić z dobrą dykcją (głośno i wyraźnie, właściwie rozkładając akcenty),
• być przekonanym o prawdziwości i słuszności głośzonych przez siebie racji,
• umieć zejdnać sobie przychylność słuchaczy swoją postawą, wyglądem, barwą głosu.
IV. Styl:
• używamy słownictwa ogólnego, zrozumiałego dla wszystkich,
• nie używamy terminologii fachowej, zapożyczeń i wyrazów abstrakcyjnych, jeśli nie jest to niezbędne,
• stosowanie możliwie prostej składni (w większości zdań pojedynczych, niezbyt rozwiniętych oraz współrzędnie złożonych, unikanie zdań wielokrotnie złożonych),
• częste stosowanie epitetów, zwiększających obrazowość wypowiedzi, a także powtórzeń,.
IV. Srodki stylistyczne stosowane w wystąpieniach:
Figury myśli:
• apostrofa (bezpośredni, uroczysty zwrot do audytorium lub do osób nieobecnych, Boga, muzy, idei, ojczyzny itp.),
• aitiologia (polega na posatwieniu przez mówcę pytania i samemu udzieleniu na nie odpowiedzi, np. Zobaczyłeś żebraka? Daj mu jałmużnę),
• porównanie,
• pytanie retoryczne,
• sprostowanie (retoryczny sposób wycofania się z wypowiedzianej przez mówcę myśli i zastapienie jej inną, np. Przepraszam, co ja też mówię albo Nie to chciałem powiedzieć),
• niedopowiedzenie (np. Reszty domyślą się Państwo sami lub Spuśćmy na to zasłonę milczenia),
• ironia.
Figury słowne:
• epitet (najczęściej przymiotnik, np. Naganny, oburzający, poruszający itp.),
• anafora (powtórzenie tego samego słowa lub wyrażenia na początku kolejnych zdań lub podkreślanie tych samych myśli; epifora – na końcu zdania),
• synonim (umieszcznie w kolejnych partiach wygłaszanego tekstu synonimów, czyli wyrazów tożsamych znaczeniowo lub bliskoznacznych,
• gradacja,
• elipsa (opuszczenie wyrazu w zdaniu, bez którego traci ono swoją spójność gramatyczną, ale dzięki kontekstowi zachowuje spójność semantyczną),
• inwersja (zmiana szyku na nienaturalny, ale uwypuklający przesłanie wypowiedzi, np. Jak złu zapobiec?).
V. Stereotyp językowy:
• w czasie wystąpień publicznych ważne jest odwoływanie się do wspólnej wiedzy, doświadczeń oraz zwyczajów mówcy i słuchaczy, np. stereotyp przebiegłego lisa, płaczącej wierzby itp.;
• jeśli audytoriu nie jest jednolite pod względem środowiskowym trzeba unikać stereotypów związanycjh z narodowościami, jak np. skąpy Szkot,
• pamiętać należy, że stereotypu językowego nie da się zrozumieć bez kontekstu kulturowego.
(Źrodło: Polszczyzna na co dzień, Warszawa 2006)
VI. O czym trzeba pamiętać?
tak samo ważne jak to, co się mówi, jest to, jak się mówi,
ważne jest pierwsze wrażenie (pierwsze piętnaście sekund wystąpienia),
„przemówienie jest jak romans: każdy głupiec może zacząć, ale zakończenie go wymaga prawdziwej biegłości” (lord Mancroft),
staraj się, by twój wywód nie był zanadto skomplikowany,
widzowie nie lubią fanatyzmu i skrajności,
w toku wystąpienia najlepiej jest podkreślać kontakt ze słuchaczami przez kilkakrotne bezpośrednie zwrócenie się do Marszałka („a zatem, Panie Marszałku, widzimy, że…”), do strony przeciwnej („nie macie Państwo racji, mówiąc, iż…”) i do publiczności („Szanowni Państwo, zwróćcie uwagę na fakt, że…”),
humor jest bardzo ważnym aspektem debat publicznych,
ważna jest odpowiednia taktyka dyskusji (postaraj się przewidzieć argumenty przeciwnika),
istotna jest właściwa dykcja, siła i modulacja głosu,
zastosuj pauzę (logiczną lub dramatyczną),
umiejętnie wykorzystaj mimikę i gestykulację,
staraj się być zrelaksowany i pewny siebie,
nie przejmuj się pierwszymi niepowodzeniami: „wszyscy wielcy mówcy zaczynali jako źli mówcy” (Emerson),
najprostszą metodą treningową jest głośne czytanie tekstu, bo kształci oddech, wymowę, akcent, stosowanie pauz logicznych i dramatycznych.
Debata to taka wymiana zdań, w której dyskutanci wypowiadają dłuższe monologi, gdyż mają już wyrobioną opinię na dany temat, a ich celem jest wyłącznie zaprezentowanie własnych racji i ewentualne przekonanie do nich pozostałych uczestników dyskusji. Oto PIĘĆ ”złotych zasad” dobrej komunikacji podczas debaty.
I. Struktura wystąpienia:
- Wprowadzenie (cel → zapoznanie słuchaczy z tematem wystąpienia, zachęcenie do wysłuchania mowy, skoncentrowanie uwagi na mówcy i jego słowach, najlepiej przez odwołanie sie od razu na początku do głównej myśli wystąpienia i przedstawienie jego wstępnej oceny)
- Rozwinięcie: opowiadanie, argumentowanie i zbijanie zarzutów
- Zakończenie – podsumowanie całości wystąpienia (dobrze jeśli nawiązuje do wstępu); za najlepsze uważa się takie, które wywiera silne wrażenie na odbiorcach wywołując w nich wzruszenie, litość, oburzenie lub złość.
II. Mówca unika:
- wypowiadania się o czymś, na czym sie nie znamy (rola przygotowania!),
- popełniania błędów językowych,
- świadomego lub nieświadomego wprowadzania w błąd.
III. Mówca powinien:
- oprócz wiedzy specjalistycznej mieć wiedzę ogólną,
- mówić z dobrą dykcją (głośno i wyraźnie, właściwie rozkładając akcenty),
- być przekonanym o prawdziwości i słuszności głoszonych przez siebie racji,
- umieć zjednać sobie przychylność słuchaczy swoją postawą, wyglądem, barwą głosu.
IV. Styl:
- używamy słownictwa ogólnego, zrozumiałego dla wszystkich,
- nie używamy terminologii fachowej, zapożyczeń i wyrazów abstrakcyjnych, jeśli nie jest to niezbędne,
- stosowanie możliwie prostej składni (w większości zdań pojedynczych, niezbyt rozwiniętych oraz współrzędnie złożonych, unikanie zdań wielokrotnie złożonych),
- częste stosowanie epitetów, zwiększających obrazowość wypowiedzi, a także powtórzeń
IV. Środki stylistyczne stosowane w wystąpieniach:
- Figury myśli:
• apostrofa (bezpośredni, uroczysty zwrot do audytorium lub do osób nieobecnych, Boga, muzy, idei, ojczyzny itp.),
• aitiologia (polega na postawieniu przez mówcę pytania i samemu udzieleniu na nie odpowiedzi, np. Zobaczyłeś żebraka? Daj mu jałmużnę),
• porównanie,
• pytanie retoryczne,
• sprostowanie (retoryczny sposób wycofania się z wypowiedzianej przez mówcę myśli i zastapienie jej inną, np. Przepraszam, co ja też mówię albo Nie to chciałem powiedzieć),
• niedopowiedzenie (np. Reszty domyślą się Państwo sami lub Spuśćmy na to zasłonę milczenia),
• ironia
- Figury słowne:
• epitet (najczęściej przymiotnik, np. Naganny, oburzający, poruszający itp.),
• anafora (powtórzenie tego samego słowa lub wyrażenia na początku kolejnych zdań lub podkreślanie tych samych myśli; epifora – na końcu zdania),
• synonim (umieszcznie w kolejnych partiach wygłaszanego tekstu synonimów, czyli wyrazów tożsamych znaczeniowo lub bliskoznacznych,
• gradacja,
• elipsa (opuszczenie wyrazu w zdaniu, bez którego traci ono swoją spójność gramatyczną, ale dzięki kontekstowi zachowuje spójność semantyczną),
• inwersja (zmiana szyku na nienaturalny, ale uwypuklający przesłanie wypowiedzi, np. Jak złu zapobiec?)
V. Stereotyp językowy:
- w czasie wystąpień publicznych ważne jest odwoływanie się do wspólnej wiedzy, doświadczeń oraz zwyczajów mówcy i słuchaczy, np. stereotyp przebiegłego lisa, płaczącej wierzby itp.;
- jeśli audytorium nie jest jednolite pod względem środowiskowym trzeba unikać stereotypów związanych z narodowościami, jak np. skąpy Szkot,
- pamiętać należy, że stereotypu językowego nie da się zrozumieć bez kontekstu kulturowego.
(Źrodło: Polszczyzna na co dzień, Warszawa 2006)
PODSUMOWANIE – o czym należy pamiętać?
- tak samo ważne jak to, co się mówi, jest to, jak się mówi,
- ważne jest pierwsze wrażenie (pierwsze piętnaście sekund wystąpienia),
- „przemówienie jest jak romans: każdy głupiec może zacząć, ale zakończenie go wymaga prawdziwej biegłości” (lord Mancroft),
- staraj się, by twój wywód nie był zanadto skomplikowany
- widzowie nie lubią fanatyzmu i skrajności
- w toku wystąpienia najlepiej jest podkreślać kontakt ze słuchaczami przez kilkakrotne bezpośrednie zwrócenie się do Marszałka („a zatem, Panie Marszałku, widzimy, że…”), do strony przeciwnej („nie macie Państwo racji, mówiąc, iż…”) i do publiczności („Szanowni Państwo, zwróćcie uwagę na fakt, że…”),
- humor jest bardzo ważnym aspektem debat publicznych,
- ważna jest odpowiednia taktyka dyskusji (postaraj się przewidzieć argumenty przeciwnika),
- istotna jest właściwa dykcja, siła i modulacja głosu,
- zastosuj pauzę (logiczną lub dramatyczną),
- umiejętnie wykorzystaj mimikę i gestykulację,
- staraj się być zrelaksowany i pewny siebie,
- nie przejmuj się pierwszymi niepowodzeniami: „wszyscy wielcy mówcy zaczynali jako źli mówcy” (Emerson),
- najprostszą metodą treningową jest głośne czytanie tekstu, bo kształci oddech, wymowę, akcent, stosowanie pauz logicznych i dramatycznych.
W klubie Toastmasters ‘Polish Your Polish’ pracujemy zarówno nad zdolnościami oratorskimi jak i poprawną polszczyzną. Uczymy się jak myśleć i mówić nienagannie w naszym ojczystym języku, który często jest zaniedbywany przez codzienne obcowanie z językiem angielskim.
